Inleiding
In diep losse, goed bewerkbare, rulle grond tuinier je niet alleen lekker, zevenblad houdt er ook van. Het blad van zevenblad is overigens uitstekend eetbaar (zoals spinazie) en heel gezond. In sommige landen wordt zevenblad aangeboden als sterke en mooie bodembedekker voor in de tuin en in andere landen wordt hij massaal bestreden als hinderlijk onkruid. Maar wist je dat de Romeinen zevenblad juist hard nodig hadden?
In het kort
Naam: Aegopodium podagraria.L. Apiaceae, Schermbloemfamilie.
Vindplaats: schaduwrijke plekken, bossen, bosranden, bermen, waterkanten, ruigten, plantsoenen, (moes)tuinen, vochtige voedselrijke en zure grond.
Vruchten: van juni tot september vormen de vruchten vers of gedroogd een goede smaakmaker.
Inhoudsstoffen: Het zevenblad is rijk aan kalium, kiezelzuur, ijzer, magnesium, calcium, mangaan, zink en koper. Veel vitamines: A, C en E, eiwitten, hars etherische olië, flavonoÏden en fenolzuren.
Oorsprong
Zevenblad is door de oude Romeinen verspreid. De legers hadden altijd voedsel nodig. Daarom is dit plantje overal aangeplant, omdat ze een betrouwbare leverancier van gezonde groente bomvol vitamine nodig hadden. Ook Chinese, Tibetaanse en Europese monniken hadden dit plantje vaak staan in de moestuin van een klooster. Het is een zeer gemakkelijk plantje dat flink doorwoekert als het eenmaal ergens groeit. Het houdt van schaduwplekken en groeit zeer dicht opeen zodat er geen ruimte is voor andere planten. In sommige landen wordt dit plantje in tuincentra verkocht als bodembedekker terwijl het in andere landen als onkruid wordt bestreden.
Zevenblad werd vroeger ook wel Romeinse spinazie genoemd, tegenwoordig ook wel armeluis spinazie. De officiële naam luidt Egopodium podagraria en verwijst naar het Griekse woord voor ‘geitenpoot’. Dat woord slaat op de vorm van de kroonblaadjes. Waarschijnlijk verwijst de naam ook naar een soort beenjicht (podagra), in onze volksmond: het (geiten)pootje. Zevenblad was een medicijn tegen deze kwaal. Die kreeg je als je te veel vlees at en te veel rode wijn dronk. In het Duits noemen ze de plant ‘Gichtkraut’. Jicht in het Duits is ‘die Gicht’.
Signalering en nut
Zevenblad is een vaste plant die hoort bij de grote familie van de schermbloemen. In de winter sterft hij boven de grond af en in het voorjaar geven de wortels weer nieuwe uitlopers. Via deze wortels verspreid de zevenblad zich razendsnel. Net als de bekende fluitenkruid is het een veel voorkomende plant die bijna overal in Europa te vinden is.
De naam zevenblad dankt hij aan het feit dat hij telkens met zeven bladeren op een de steel staat. In juni bloeien de witte schermbloemen van de plant. Het veerdelig blad heeft meestal 5 tot 7 deelblaadjes. Heel typerend is het topblad bestaande uit drie deelblaadjes en onderaan de 2 andere bladeren die bestaan uit een groot deelblad met 1 of 2 kleinere deelblaadjes die (deels) vergroeid kunnen zijn.
De deelbladeren zijn gezaagd en hebben een grote breedte. Deze grote breedte van de deelblaadjes is een opvallend kenmerk waarmee het zevenblad zich onderscheidt van andere soorten uit de schermbloemenfamilie.
De vrijwel onbehaarde rechtopgaand stengel van het zevenblad is geribbeld en hol, en wordt tussen de 60 en 90 cm hoog. De wit-roze bloemetjes staan in een scherm. Dit is een bloeiwijze waarbij alle bloemstelen uit één punt ontspringen. De schermbloemenfamilie is genoemd naar dit kenmerk van bloei.
Zevenblad is een waardplant voor verschillende dagvlinders, zoals de koninginnenpage, en nachtvlinders. Waardplanten zijn specifieke planten waar een vlinder haar eitjes op afzet. De rupsen zullen van de plant smullen in hun ontwikkeling tot vlinder. Daarnaast wordt zevenblad ook druk bezocht door heel wat wilde solitaire bijen zoals de fluitenkruidbij, viltvlekzandbij en het roodgatje. En alsof het nog niet druk genoeg is op de plant, smullen ook heel wat andere insecten zoals kevers, wantsen, zweefvliegen… van het heerlijke stuifmeel. Zevenblad zorgt dus gegarandeerd voor heel wat leven in de tuin!
Gebruik en medicinale werking
Let op! Aan onderstaande tekst kunnen geen rechten ontleend worden. Gebruik is op eigen risico. Raadpleeg bij klachten alvorens gebruik een natuur- of geneeskundige.
De jonge uitlopers zijn in maart en april te plukken en lekker rauw te eten in een salade. Het hele jaar door zijn de bladeren te plukken en te verwerken als bladeren in salade of gegaard in groentegerechten. Bladeren kunnen rauw door een salade verwerkt worden, je kan ze blancheren of roerbakken (net als spinazie). Zevenblad kan ook worden gebruikt om pesto, kruidenboter of een hartige taart mee te maken. Van de jonge bladeren kan ook soep worden gemaakt. Gedroogd smaakt het naar peterselie. Van het blad kan thee getrokken worden.
De bloemen zijn rauw een heerlijke decoratie in de maanden juni en augustus, maar kunnen ook als smaakmaker in eenpansgerechten en soepen. Stelen met bloemknoppen of bloemen zijn rauw of gegaard te verwerken in groentegerechten. De vruchten zijn als smaakmaker vers of gedroogd te gebruiken en zijn te plukken van juli tot september. De smaak van de plant lijkt op peterselie en wortel samen.
Zevenblad komt in allerhande soorten geschriften voor als geneeskrachtige plant met een zuiverende werking. In de volksgeneeskunde en fytotherapie wordt zevenblad gebruikt bij reuma en jicht vanwege zijn urinedrijvende, ontkrampende, ontstekingsremmende en ontzurende werking. Ook wordt het gekneusde blad uitwendig gebruikt als omslag bij verbranding, insectensteken en bad bij aambeien.
Podagraria heeft betrekking op de geneeskrachtige werking van zevenblad. Zevenblad bevat onder meer vitamine C, vitamine A, kalium, calcium, magnesium en kiezelzuur. Door deze stoffen zou het kruid helpen het bloed te ontzuren. Reuma, jicht en veel andere aandoeningen zijn gerelateerd aan de zuurgraad van ons bloed; of dit voorop staat bij het ontstaan van bijvoorbeeld reuma meen ik te mogen betwijfelen. Jicht is wel het gevolg van stapeling van uraat kristallen, urinezuur is daarbij verhoogd aanwezig. Ontzuren is hierbij zinvol.
Zevenblad bestrijden.
Ondanks al de positieve dingen die al over zevenblad zijn gezegd ten spijt, veel mensen worden niet echt enthousiast van zevenplant.
Er zijn een aantal manieren om zevenblad het hoofd te bieden. Je kunt natuurlijk kiezen voor chemische bestrijdingsmiddelen. Het grote probleem hierbij is dat de schade aan het bodemleven en andere planten heel groot is. Daarnaast zijn het ook vaak middelen die lang in de kringloop van de natuur blijven zitten en daar dus ook lang de balans verstoren. Er zijn een heel aantal andere opties die ook goed werken, waarvan er een paar beschreven zullen worden. Wellicht passen deze precies bij de wensen en ideeën die jij hebt over je tuin.
1. De grond afdekken
Door langdurig de grond af te dekken met landbouwplastic of (werkt beduidend minder) antiworteldoek, kun je een groot deel van het zevenblad weghalen. Omdat het dan langdurig geen licht krijgt zal het vanzelf verdwijnen. Dit is wel een project van een jaar of langer.
2. De grond omwoelen
Als het grootste deel van het zevenblad afgestorven is kun je er voor kiezen om de grond minutieus om te spitten en elke worteltje weg te halen. Dit kan sowieso heel goed werken maar kost wel heel veel tijd. Dus als je de tijd hebt, lekker wroeten in de grond. Werkt ook uitstekend tegen stress en onrust. Maar let wel; Door de grond juist niet te keren zoals bij het spitten of frezen, blijven behulpzame micro-organismen op de juiste laag in de bodem zitten.
3. Kippen
Deze optie is er eentje die zowel natuurlijk als nauwkeurig werkt bij een grotere tuin of erf. Koop een paar kippen. Nou is het natuurlijk wel handig om alleen kippen aan te schaffen als je ze ook goed kunt verzorgen, zeker binnen de gestelde eisen, waaronder een goedgekeurde kippenren, maar kippen zijn dol op zevenblad. In een kippenren maken de bladeren en wortels van zevenblad geen kans en elke ochtend een vers eitje is ook een grote meerwaarde natuurlijk! Ideaal te combineren met een bijenhaag voor nog meer biodiversiteit in de tuin.
4. Kalkrijke grond
Zevenblad houd niet zo van kalkrijke grond. Dit kan ingezet worden om de zevenblad te bestrijden. Door jaar in jaar uit kalk aan de grond toe te voegen zal de zevenblad op een gegeven moment minder worden en verdwijnen. Let wel op dat de andere tuinplanten niet mee verdwijnen omdat ze niet goed in kalkrijke grond groeien.
5. Bodembedekkers
Gebruik andere sterke, bij voorkeur, groenblijvende bodembedekkers. Doordat deze een dicht tapijt gaan vormen zal het zevenblad verdwijnen.
6. Plukken en eten maar
Wellicht de beste manier is om gewoon te plukken en eten! Aangezien het een prima gezonde eetbare plant is, kun je het regelmatig plukken. Dit doe je dan om ervan te kunnen eten of anderzijds simpelweg om de bladeren als mulch op de bodem te laten liggen, zodat de bodem met het blad gevoed wordt. De plant zal na een tijd verdwijnen door het plukken/uitputten en de bladvoeding die de bodem krijgt, omdat de bodemgesteldheid veranderd en de plant er uiteindelijk niet meer kan groeien.
Afsluitend
Zevenblad komt op veel plekken voor, vooral schaduwrijke, vochtige, voedselrijke grond op, waar bijvoorbeeld heermoes juist op mineraalarme grond opkomt. Op deze wijze geven deze nuttige kruiden informatie over de bodemgesteldheid, waarbij zevenblad tevens zure grond en te weinig kalk signaleert. Door de bladeren iedere paar weken te plukken kun je de wortels uitputten en verdwijnt de plant vaak uiteindelijk. Door het geplukte blad op de grond te leggen verbeter je de bodem. Laat de grond met rust in plaats van steeds te wieden. Composteer of mulch en pep het bodemleven op, tevens met een beetje kalk.
Erger je je nog steeds groen en geel aan zevenblad? Maak er kruidenthee van en drink het om kalm te worden😊 en verrijk jezelf met alle vitamines en andere gezonde stoffen die zevenblad rijk is!
Gebruikte bronnen
Boeken
Eetbare wilde planten – S. G. Fleischhauer, J. Guthman, R. Spiegelberger; Paperback 248 pagina’s; ISBN9789077463253
Groot Handboek Geneeskrachtige Planten 11e druk – Geert Verhelst; Hardcover 719 pagina’s; ISBN9789082692235
Websites
Velt.nu: https://velt.nu/zevenblad
Recepten met zevenblad: https://mergenmetz.nl/recepten/groente/zevenblad/
Hunebednieuwscafe: https://www.hunebednieuwscafe.nl/2016/11/zevenblad
Youtube – Andrea Bleeker: https://www.youtube.com/@kruidengeheimen