De guldenroede behoort net als het Jacobskruid tot de composietenfamilie en op eerste blik lijken zij ook wel wat op elkaar. Van het geslacht guldenroede zijn ruim 100 soorten bekend, maar alleen de echte guldenroede is inheems. De botanische naam van de echte guldenroede is Solidago virgaurea. Solidago komt van het Latijnse woord ´solidare´ wat ´helen´ ‘heel maken’ of ‘iets wordt stevig’ betekent. Virgarea is een samenstelling van ´virga´ wat ´roede´ betekent en ´aurea´ wat staat voor ´gouden´. Letterlijk betekent de Latijnse naam genezende gouden roede.
De echte guldenroede is een vaste plant en staat op de Nederlandse Rode lijst van planten als vrij zeldzaam. De plant houdt van lemige, zwak zurige grond. Tot deze soort wordt ook de ondersoort Solidago virgaurea subsp. Minuta gerekend. Deze soort blijft aanmerkelijk kleiner.
Inmiddels zijn ook enkele exoten van de familie in Nederland te vinden: de late guldenroede (Solidago gigantea), de Canadese guldenroede (Solidago canadensis) en Solidago gramininifolia. De Canadese guldenroede komt tegenwoordig in menig siertuin en hier op de EAV moestuincomplex veelvuldig voor. Het is een middelgrote, bossige plant, 30-100 cm hoog. De bloemhoofdjes zijn geel met 6-12 stervormig uitstaande straalbloemen en weinig buisbloempjes. Ze vormen samen een dicht vertakte tros. De bladeren zijn lancetvormig. De bloeitijd is van juli tot september. De guldenroede groeit bij voorkeur op schrale weiden, heidevelden, bij struikgewas en in bosranden.
Je kunt Guldenroede prima laten staan in herfst/winter, want dit is goed voor vogels en de kleine beestjes.
Groei
De groei is in de zomer met veel nieuwe scheuten en scherpe punten, die de aarde makkelijk doorkruisen. Dit baant gelijk een weg voor allerlei kruipende insecten. De kleine groene steeltjes bij de eerste groei, daarna rode stelen bij de nieuwe groei, worden snel lange stengels. Guldenroede is een fanatieke groeier, verspreid zich door enorm sterke kruipend wortelgestel.
Als je deze plant in je tuin zet doe je er goed aan deze in toom te houden, want hij woekert erg en trekt zich nergens wat van aan. Guldenroede kun je wel goed aan de achterkant van de tuin zetten, want het is een zeer goede bijen-hommelplant. Maar zeker ook voor het prachtige gezicht. Bovendien is Guldenroede een honingzoet geurige plant.
Normaliter signaleert de plant door zijn aanwezigheid dat er arme grond is, die (meer) voeding nodig heeft, maar Guldenroede groeit ook op meer (voedzame) plekken dan gewenst.
Signatuurleer
Vanuit de signatuur zie je een steel met blaadjes en een pluim met bloemen. Het lijkt op een mop waarmee je de grond schoon maakt. Daaruit kun je afleiden dat je daarmee vocht opneemt van de vloer. De vertaling hiervan naar het lichaam is dat het de vochtbalans van je lichaam stabiliseert. Het overtollige vocht wordt afgedreven. Ook zijn snelle droging geeft zijn vocht afdrijvende werking weer; hij gooit snel zijn vocht eruit.
Oogsten en gebruik
De guldenroede is te oogsten vanaf het moment dat de jonge scheuten boven de grond komen en als de bloemen nog in de knop zijn. Wanneer deze in de bloei is, kan het wel gebruikt worden als verse thee, maar het is beter als de bloemen nog in de knop zitten in de knop.
De uitgebloeide bloemetjes worden pluizig en die zijn niet goed. De pluis zitten aan het zaad. Dat kan hooikoorts veroorzaken. Maar als je er een medicijn van maakt dan kun je dit kruid van te voren (winter / lente) drinken. De meest geneeskrachtige deel zijn de bladeren.
De bloeiwijze knip je er in principe eraf. De stengels in z’n geheel drogen, niet hoger dan 40graden. Na een paar dagen kun je de bladeren er gemakkelijk afhalen. De steel kun je op de compost gooien.
Van de bloemdragende stengels van de plant kan thee worden gezet, maar ook kunnen de bladeren worden gegeten in de salade. De bladeren zijn pittig, maar de bladeren kunnen ook in soep worden gebruikt. De bloemen leveren een goudgele verfstof op voor katoen en wol, maar bij nabeitsen kan ook een groene kleur ontstaan. Vroeger gebruikte men de gele kleur dan ook volop om bijvoorbeeld kleding te verven. De plant is gecultiveerd in de Arabische wereld, die deze plant gebruikte in hun medische systeem. In de vijftiende en zestiende eeuw werd de plant in Europa gebruikt voor het genezen van wonden.
Ook kan de guldenroede als decoratie worden gebruikt en verder kunnen de bloemen worden gedroogd en verwerkt in bloemstukken. Thomas Edison heeft geprobeerd om rubber te produceren uit deze plant. Helaas is het in de testfase gebleven, maar de experimenten toonden aan dat de planten 12 procent rubber opleverde.
Guldenroede als medicijn
Let op! Aan onderstaande tekst kunnen geen rechten ontleend worden. Gebruik is op eigen risico. Raadpleeg bij klachten alvorens gebruik een natuur- of geneeskundige.
Er zijn ongeveer 100 verschillende soorten bekend en vele zouden geneeskrachtige werking hebben. Indianen in Noord-Amerika kauwden op Solidago canadensis tegen keelpijn, en gebruikten andere soorten om het lichaam te laten versterken en om beter te transpireren (S. odorata) of tegen bijensteken en slangenbeten (S. rigida).
Afvalstoffen/reststoffen worden op de allerlei manieren uit ons lichaam gewerkt. Veel reststoffen uiten zich in snelle spierpijn, hoofdpijn, op momenten dat je het normaliter niet zo zou hebben. Of het kan zich uitten als ontsteking in je lichaam, dan worden de reststoffen tot ontsteking gemaakt in je lichaam, zweer of blaasontsteking.
In Europa werd guldenroede vooral gebruikt voor de uitwendige behandeling van wonden, maar ook als kruidengeneesmiddel bij nierklachten. Vroeger zat guldenroede in bijna alle wondkruidmengsels. Het heeft een samentrekkende werking en daarom kan het gebruikt worden bij tandvleesproblemen en keelpijn.
Guldenroede werkt vochtuitdrijvend en kan zelfs het uitplassen van nierstenen bevorderen. Tevens is Guldenroede te gebruiken bij reumatische klachten en jicht.
Andere toepassingen zijn bij verkoudheid, neusbijholteontsteking en kinkhoest, behandeling van etterende wonden, en heeft een “zuiverende werking op de lever”. Ook te gebruiken bij maag-darm problemen, astma, hartklachten, opgezwollen lichaamsdelen, veroorzaakt door hart en nieren.
In deze gevallen kun je thee nemen van guldenroede. Die maakt het lichaam schoon. Guldenroede heeft ook een antiseptische werking. Mensen met vette huid, acne kunnen thee maken en zich daar mee wassen.
Guldenroede bevat o.a. saponine, looizuur en etherische oliën. Saponinen zouden ervoor zorgen dat “slijm van de luchtwegen loskomt”. Looistoffen zorgen voor bloedstelping en genezing van wonden. Het kan niet alleen bij wonden, maar ook bij keelklachten, amandelontsteking, heesheid of mondslijmvliesontsteking worden gebruikt. Daartoe moet met een aftreksel worden gegorgeld. Guldenroede heeft ook een helende werking voor wonden. Het is wond en bloed dempend, bij gebruik sluiten bloedvaatjes zich snel. Hiervoor moet een kompres met guldenroede worden gemaakt.
Kompressen maken: Thee zetten en af laten koelen. De thee over een doekje heen gieten of doek erin drenken en dan over een snij-, brand- of schaafwond aanbrengen.
Voor tinctuur kun je verse bloemtoppen gebruiken. De werking van de bloem gaat in de alcohol zitten (het proces). Hier kun je een aantal druppels in de thee doen, dat heeft dezelfde geneeskrachtige werking.